Uitleg: Afkoop bedrag 10% ineens

Op deze pagina lees je over een nieuwe mogelijkheid na de invoering van de Wet Toekomst Pensioenen: afkoop van maximaal 10% van je pensioenvermogen als bedrag ineens als je met pensioen gaat.

Waarschijnlijk vanaf 1 juli 2025 krijgen mensen die hun werknemerspensioen laten ingaan een nieuwe mogelijkheid: het opnemen van een bedrag ineens van maximaal 10% van het vermogen van hun ouderdomspensioen. Dit heet gedeeltelijke afkoop. Het bedrag mag vrij worden besteed. Bijvoorbeeld voor een aflossing van de hypotheek, een verbouwing of zelfs aan een vakantie. De periodieke pensioenuitkering wordt dan wel lager.

Maak je geen gebruik van de gedeeltelijke afkoop? Dan blijft je periodieke pensioenuitkering gewoon intact.

Aangenomen in de Tweede Kamer

Het wetsvoorstel ‘herziening bedrag ineens’ is op 8 oktober 2024 aangenomen in de Tweede Kamer en gaat nu naar de Eerste Kamer.

Bij de behandeling in de Tweede Kamer is ook een motie aangenomen:

Oorspronkelijk was bedoeld dat alleen deelnemers die met pensioen gaan in de maand waarin  de deelnemer de AOW-leeftijd bereikt (of op de eerste dag van de maand daarna), konden kiezen voor het uitstellen van het bedrag ineens tot 1 januari daarop volgend. Zie ook 5.2 bij’ Voorwaarden’ hieronder.

De motie vraagt de regering om te onderzoeken of deze uitstelmogelijkheid voor een bredere groep beschikbaar kan worden gemaakt na de evaluatie van de wet.

Voorwaarden

1. Geldt alleen voor deelnemers die vanaf 1 januari 2025 hun pensioen laten ingaan.
2. Je kunt maximaal 10% van het opgebouwde vermogen voor ouderdomspensioen per pensioenuitvoerder afkopen op de ingangsdatum van het pensioen. Minder mag dus ook.
3. Je keus is definitief. Je kunt er later niet meer op terugkomen.
4. De gedeeltelijke afkoop gebeurt eenmalig op de ingangsdatum van het pensioen. Voor deeltijdpensioen geldt een uitzondering: eenmalig maximaal 10% over het deel waarvoor je met deeltijdpensioen gaat. En maximaal 10% op de latere datum dat je helemaal met pensioen gaat.
5. Je hebt maar op één moment de keuze voor wel/niet gedeeltelijke afkoop van je ouderdomspensioen: bij het ingaan van de uitkering. Je kunt wel kiezen uit twee verschillende betalingsmomenten om het bedrag ineens te ontvangen. Je spreekt dit af met de pensioenuitvoerder. Je kunt het bedrag op de volgende momenten ontvangen:
   1. tegelijk met de eerste uitbetaling van de pensioenuitkering; of
   2. in de maand januari van het jaar nadat je de AOW-leeftijd heeft bereikt. Dat mag alleen als de ingangsdatum van het pensioen in de maand ligt waarin je de AOW-leeftijd bereikt. Of op de eerste dag van de maand nadat je de AOW-leeftijd bereikt.
      Je hoeft dan geen AOW-premie te betalen over het bedrag ineens.
      Als je kiest voor deze uitgestelde betaling, gaat het als volgt. Stel dat je vanaf 1 augustus 2025 recht hebt op AOW:
      1. periodieke uitkeringen berekend over 90% van het oorspronkelijke pensioenvermogen vanaf 1 augustus 2025 t/m 31 december 2025;
      2. 10% bedrag ineens in de maand januari 2026;
      3. periodieke uitkeringen berekend over 90% van het oorspronkelijke pensioenvermogen vanaf januari 2026.
         De hoogte van de uitkeringen is dus voor en na de betaling van het bedrag ineens gelijk.
         
6. Als je overlijdt voordat je het bedrag ineens ontvangt, moet de pensioenuitvoerder een nabetaling doen. De nabetaling komt in de boedel van de overledene. De hoogte van de nabetaling is het bedrag dat je zou hebben ontvangen als pensioenuitkering, als je geen gebruik zou hebben gemaakt van de gedeeltelijke afkoop.
7. Op het pensioenregister van de overheid (mijnpensioenoverzicht.nl) kan je zien hoe hoog het bedrag ineens is en hoe hoog het levenslange ouderdomspensioen is na opname van het bedrag ineens.
8. Een hoog/laag constructie is niet meer toegestaan als je gebruik maakt van de gedeeltelijke afkoop. Anders kan het pensioen in de ‘laag-periode’ te laag worden. Een hoog/laag constructie stelt mensen in staat een deel van hun pensioen naar voren te halen door te kiezen voor een hoge uitkering direct na pensionering en een lagere in de toekomst. Zie pagina ‘Uitleg: Pensioen 1-2-3’, kopje ‘Hoog/laag of juist Laag/hoog’).
9. Na de gedeeltelijke afkoop moet de jaarlijkse pensioenuitkering meer bedragen dan de afkoopgrens (€ 594,89 bruto per jaar in 2023).
10. Als door de gedeeltelijke afkoop van het ouderdomspensioen het partnerpensioen ook lager wordt, is toestemming van de partner nodig.

Haken en ogen

1. Over de gedeeltelijke afkoop moet inkomstenbelasting worden betaald (box 1). Geen revisierente zoals bij een normale, fiscaal niet toegestane, afkoop. Het belastingtarief in de eerste schijf is afhankelijk van de verjaardag van de belastingplichtige in het jaar waarin iemand AOW-gerechtigd wordt. Als je kiest om het bedrag ineens uit te laten betalen gelijk met de eerste pensioenuitkering, zit je dus nog in het reguliere belastingtarief (inclusief AOW-heffing). En door de uitkering van het bedrag ineens kom je al snel in het hoogste tarief terecht (49,50% in 2023). Vandaar dat je de keus krijgt om het bedrag ineens uit te laten betalen in de maand januari van het jaar nadat je de AOW-leeftijd hebt bereikt. Je hoeft dan in ieder geval geen AOW-premie te betalen over het bedrag ineens. Je blijft wel de kans lopen in het hoogste belastingtarief te moeten afrekenen met de fiscus.
   Kortom, de gedeeltelijke afkoop heeft gevolgen voor je belastbaar inkomen.
2. Het bedrag ineens kan grote gevolgen hebben voor allerlei toeslagen, bijvoorbeeld zorg- en huurtoeslag. Dan kan het financieel niet gunstig zijn om gebruik te maken van gedeeltelijke afkoop, omdat de deelnemer hierdoor toeslagen (helemaal of voor een deel) moet terugbetalen. Het omgekeerde geldt ook: als je kiest voor de gedeeltelijke afkoop, heb je later misschien recht op een hogere toeslag, omdat je levenslange pensioen door de eenmalige opname lager uitvalt.
3. Na de gedeeltelijke afkoop hou je nog maar 90% over van het oorspronkelijke vermogen voor ouderdomspensioen. Voor lagere inkomens kan het dan een probleem worden om iedere maand nog rond te komen.
4. Als je bent gescheiden, heeft je ex-partner mogelijk recht op een evenredig deel van deze gedeeltelijke afkoop:
   1. Scheiding voor de gedeeltelijke afkoop:
      1. Bij verevening en gedeeltelijke afkoop: de ex-partner heeft recht op een evenredig deel van deze afkoop.
      2. Bij conversie: iedere partner kan zelf kiezen of hij/zij gebruik wil maken van gedeeltelijke afkoop bij zijn eigen pensioen.
   2. Scheiding na de gedeeltelijke afkoop:
      1. Bij verevening: de verevening vindt plaats over het resterende pensioen.
      2. Bij conversie: de conversie vindt plaats over het resterende pensioen.

Flinke beslissing

Gedeeltelijke afkoop van maximaal 10% als bedrag ineens is dus een flinke beslissing. Er zitten veel haken en ogen aan. Pensioenuitvoerders moeten deelnemers daarom op tijd informeren dat ze een bedrag ineens kunnen opnemen. Daarnaast
moeten pensioenuitvoerders de gevolgen van deze gedeeltelijke afkoop kunnen uitleggen aan deelnemers. Ook moet de
deelnemer voldoende tijd hebben om een keuze te kunnen maken.

• de hoogte van het afkoopbedrag;
• de hoogte van de pensioenuitkering voor en na de afkoop;
• de waarschuwingen voor de gevolgen van de gedeeltelijke afkoop op het inkomen en de toeslagen; en
• de doorverwijzingen naar rekentools van de Belastingdienst en de SVB om de gevolgen te berekenen.

Meer informatie

Zie de Kamerstukken van de Tweede Kamer, Wet herziening bedrag ineens, RVU en verlofsparen