WTP: Wet toekomst pensioenen
Op deze pagina lees je dat de uitwerking van het Pensioenakkoord een naam heeft:
de WTP, ofwel de Wet toekomst pensioenen.
Op 30 maart 2022 werd het wetsvoorstel Wet toekomst pensioenen (‘WTP’) bij de Tweede Kamer ingediend. Op 22 december 2022 is het wetsvoorstel inclusief een flink aantal wijzigingen aangenomen.
Vanaf de geplande ingangsdatum van de WTP (eerst gesteld op 1 januari 2023, in oktober 2022 uitgesteld naar 1 juli 2023) hebben pensioenuitvoerders vier jaar (update: verlengd naar 4,5 jaar) de tijd om de pensioenregelingen aan te passen. Op die datum gaat ook de transitieperiode in. Dat is de periode waarin werkgevers en pensioenuitvoerders omschakelen van de bestaande pensioenregelingen naar de nieuwe. In die transitieperiode moet de werkgever een ’transitieplan’ opstellen.
Uiterlijk op 31 december 2026 (update: uitgesteld naar 31 december 2027) moeten pensioenuitvoerders en werkgever helemaal klaar zijn. Die datum is niet veranderd na het uitstellen van de ingangsdatum naar 1 juli 2023.
Behandeling in de Eerste Kamer
- 30 mei 2023: De wet is aangenomen door de Eerste Kamer.
- 24 mei 2023: de einddatum van de transitieperiode is een jaar uitgesteld naar 31 december 2027. Er komt ook een regerings-commissaris die de transitie naar het nieuwe stelsel in de gaten houdt en onafhankelijk advies uitbrengt over de voortgang. Die kan dan ook bekijken of er ook na de aanpassing van de einddatum van de transitieperiode naar 1-1-2028 wél genoeg tijd is voor de transitie, of dat de deadline eventueel nog een keer moet worden aangepast.
- 21 februari: rechtmatigheid en effecten van de wet.
De commissie van Eerste Kamerleden zal ook schriftelijke vragen aan de regering stellen. De inbrengdatum van deze vragen is 7 maart 2023. Na de antwoorden op deze vragen besluit de commissie hoe het verder gaat. - 14 februari: uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid en implementatie.
- 31 januari 2023: tweede technische briefing over de WTP voor de Eerste Kamercommissie.
Behandeling in de Tweede Kamer
- 22 december 2022: De Tweede Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel Wet Toekomst Pensioenen (WTP), inclusief de aangenomen wijzigingsvoorstellen vanuit de Kamer. Het wetsvoorstel is nog op een aantal onderwerpen aangepast. Dit zal verwerkt worden in het Besluit Toekomst Pensioenen.
Het voorstel werd met een flinke meerderheid van 93 voorstemmers aangenomen. 48 Kamerleden stemden tegen. 9 Kamerleden waren niet aanwezig. Over het wetsvoorstel is ruim honderd uur gedebatteerd.
Het gewijzigde wetsvoorstel wordt nu aan de Eerste Kamer aangeboden (naar verwachting 17 januari 2023). Als deze het wetsvoorstel – na parlementaire behandeling – ook goedkeurt, gaat de nieuwe Wet toekomst pensioenen naar verwachting in op 1 juli 2023. De sociale partners en pensioenuitvoerders krijgen hierna 3,5 jaar (update: 4,5 jaar) de tijd om de pensioenregelingen aan te passen aan de vernieuwde wetgeving, dus tot 1 januari 2027 (update: tot 1 januari 2028). - 20 december 2022: De Tweede Kamer heeft nog voor laatste wijzigingen gestemd van de Wet toekomst pensioen. Op 21 december wordt er over de uiteindelijke wet gestemd, maar in principe is hij klaar en is er voldoende steun.
- De startleeftijd voor het opbouwen van pensioen wordt verlaagd van 21 naar 18 jaar.
- Voor uitzendkrachten wordt de wachttijd van een half jaar om een pensioen te mogen opbouwen geschrapt, zodat zij ook bij vaak wisselen van baan kunnen meedoen aan de oudedagsvoorziening.
- Er komt er een permanente geschilleninstantie waar mensen terecht kunnen als zij het niet eens zijn met de overzetting en de uitvoering van hun nieuwe pensioen door het pensioenfonds.
De verwachting is dat de wet op 17 januari wordt behandeld in de Eerste Kamer.
- 15 december 2022: De coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie, en de oppositiepartijen PvdA en GroenLinks, stemmen komende week vrijwel zeker voor de Wet toekomst pensioenen. Beide oppositiepartijen geven de wet ‘het voordeel van de twijfel’. Groot winstpunt voor hen was dat straks veel meer mensen pensioen gaan opbouwen dan nu. Minister Schouten wil, samen met werkgevers en bonden, het aantal werknemers dat geen pensioen opbouwt in vijf jaar verminderen tot 450.000 mensen.
- 2 november 2022: uitkomst: verder dan de eerste ronde bespreking door de Kamer kwam het niet. Minister Schouten was op het moment dat de vergadering werd geschorst, nog niet aan het woord geweest. De hele oppositie wilde de verdere behandeling een aantal weken uitstellen. Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hebben echter afgedwongen dat de Tweede Kamer zich op 10 november opnieuw over de wet buigt.
- Na het tweede plenaire debat op 10 november is nog steeds onduidelijk hoe de wet er precies gaat uit zien.
- Bij de leenrestrictie. Jongeren beleggen in feite met geld dat wordt geleend uit de beleggingenpot van ouderen. ‘Als die 25-jarige € 1.000 in een potje heeft zitten, dan wordt er feitelijk belegd voor € 17.000’, aldus Pieter Omtzigt);
- Voor werkenden zonder pensioen volgen nog wijzigingen;
- Op het nabestaandenpensioen volgen nog wijzigingen, zonder fundamentele veranderingen in de gekozen opzet.
- Op 15 november besprak de Kamer het vervolg.
- Op 2 december heeft de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer ongeveer 200 vragen behandeld.
- Vanaf 5 december gaan ze weer verder.
- Brandbrief: Op 31 oktober 2022 schreef een aantal oud politici, bestuurders en economen een brandbrief naar de Tweede Kamer. Dat deden ze al eens eerder. Deze nieuwe brief is vooral een herhaling van de boodschap die grotendeels dezelfde ondertekenaars drie jaar geleden ook al afgaven. Zij willen in deze tijden van inflatie werken met een hogere rekenrente, zodat pensioenen sneller kunnen worden verhoogd.
Minister Schouten was niet onder de indruk: “Met een hogere rekenrente dan de feitelijke rente kunnen direct hogere pensioenen uitgekeerd worden, omdat de dekkingsgraad op papier verbetert. Omdat het fondsvermogen niet is gestegen, wordt dit betaald uit fondsvermogen dat bestemd is voor de dekking van het toekomstige pensioen van jongere deelnemers. Dat is geen toekomstbestendige vormgeving van een pensioenstelsel, maar een hypotheek nemen op de toekomst, ten laste van jongere generaties.”
Mijlpalen transitieperiode
- 1 juli 2023: geplande ingangsdatum WTP en transitieperiode. In de transitieperiode moet er overeenstemming bereikt worden tussen de werkgever, de deelnemers en de pensioenuitvoerder over de nieuwe pensioenregeling. Ook afspraken over eventuele compensatie moeten duidelijk gaan worden. Dit heet het ’transitieplan’ (zie hieronder).
- Sluit een werkgever voor de eerste keer een pensioenregeling af per 1 juli 2023 of daarna? Dan moet deze regeling direct voldoen aan de nieuwe WTP.
- Voor bestaande pensioenregelingen geldt dat een werkgever uiterlijk op 1 januari 2028 moet zijn overgestapt naar een pensioenregeling die voldoet aan de WTP. Voor iedere deelnemer aan de bestaande pensioenregeling zijn er twee mogelijkheden:
- Alleen nieuwe deelnemers krijgen een gelijkblijvend percentage beschikbare premie, zoals de WTP voorschrijft. Bestaande deelnemers mogen onder een overgangsregeling de stijgende staffelpremie houden tot uiterlijk 1 januari 2028. De werkgever heeft dan wel twee pensioenregelingen binnen zijn bedrijf: eentje voor bestaande deelnemers en een andere voor nieuwe deelnemers.
- Iedere deelnemer krijgt een gelijkblijvend percentage beschikbare premie. Gaan bestaande deelnemers over naar een gelijkblijvende beschikbare premie, terwijl ze daarvóór een stijgende staffelpremie hadden? En maakt de werkgever geen gebruik van het overgangsrecht (zie hieronder)? Een werkgever mag dan compenseren, maar dit moet niet. De werkgever bepaalt dit zelf. Die compensatie-afspraken moeten in het transitieplan staan, met een plan hoe de werkgever dit wil betalen. De compensatieperiode, met aanvullende fiscale ruimte, duurt tot uiterlijk 1 januari 2037.
- 1 januari 2025: het transitieplan moet definitief zijn.
- 31 december 2026: het invoeren van de nieuwe pensioenregeling moet zijn afgerond.
Transitieplan
Heeft een werkgever een pensioenregeling voor zijn werknemers? En maakt hij geen gebruik van het overgangsrecht (zie hieronder)? Dan moet hij een transitieplan opstellen. Hier staat in:
- voor welke pensioenregeling is gekozen
- waarom
- wat de gevolgen zijn voor het pensioen van de deelnemers aan de pensioenregeling.
Het plan gaat daarna naar de personeelsvertegenwoordiging of de ondernemingsraad. Aan hen wordt gevraagd om in te stemmen met de veranderingen.
Overgangsrecht tot 1 januari 2028
In de WTP is overgangsrecht opgenomen voor bestaande pensioenregelingen. Deze mogen nog worden voorgezet binnen de huidige fiscale regels tot 1 januari 2028, zolang deze pensioenregelingen in de overgangsperiode niet ‘op belangrijke punten’ worden gewijzigd. Middelloon- en eindloonregelingen mogen dus nog worden voortgezet tot 1 januari 2028, daarna niet meer. En een werkgever kan tot de ingangsdatum van de WTP voor zijn bestaande beschikbare-premieregeling nog even snel besluiten om een stijgende beschikbare-premiestaffel in te voeren in plaats van een gelijkblijvend percentage. Vanaf de ingangsdatum van de WTP zou dat beschouwd worden als een ‘wijziging op een belangrijk punt’, en zou hij direct over moeten gaan naar een pensioenregeling volgens de WTP.
Doelstellingen WTP
- De startleeftijd voor het opbouwen van pensioen wordt verlaagd van uiterlijk 21 naar uiterlijk 18 jaar.
- De ambitie voor het pensioen is:
- bij 40 opbouwjaren 75% van het gemiddelde loon, of
- bij 42 opbouwjaren een pensioen van 80% van het gemiddelde loon.
- Uitsluitend beschikbare-premieregelingen mogen nog. Middelloon– en eindloonregelingen mogen niet meer vanaf 2028. Zie hierboven bij ‘Overgangsrecht tot 1 januari 2028.’
- De maximale premie voor ouderdomspensioen (OP) + nabestaandenpensioen dat ingaat bij overlijden van de deelnemer ná de pensioendatum (NPnpd), is een gelijkblijvende premie van 30% van de pensioengrondslag.
- Nabestaandenpensioen (bestaande uit partnerpensioen en wezenpensioen) dat ingaat bij overlijden vóór de pensioendatum (NPvpd), mag niet hoger zijn dan 50% van het laatstgenoten pensioengevend loon. De hoogte wordt dus niet langer afhankelijk van de diensttijd bij de werkgever. En omdat de grondslag nu het loon wordt in plaats van de franchise, wordt geen rekening meer gehouden met de AOW.
Dit partnerpensioen mag alleen nog worden verzekerd op risicobasis, niet meer op opbouwbasis.
Deze risicopremies voor het nabestaandenpensioen worden afzonderlijk betaald door de werkgever, naast de beschikbare premie voor het ouderdomspensioen en partnerpensioen dat ingaat bij overlijden na de pensioendatum. - Gewijzigde definitie van ‘partner’. Nu is er nog verschil tussen wie partner is volgens de Pensioenwet, en wie partner is volgens de Wet op de loonbelasting 1964. Straks verwijst deze laatste wet naar de Pensioenwet. Voor al ingegane uitkeringen van partnerpensioen heeft de wijziging van de partnerdefinitie geen gevolgen.
- De partner is straks:
- echtgenoot;
- geregistreerd partner; of
- de meerderjarige persoon die met de werknemer of de gewezen werknemer een gezamenlijke huishouding voert, tenzij het betreft een bloedverwant in de eerste graad (vader/moeder, kind), een bloedverwant in de tweede graad in de rechte lijn (opa/oma, kleinkind), een meerderjarig stiefkind of meerderjarig voormalig pleegkind.
- Van een gezamenlijke huishouding is sprake als:
- de betrokkenen een notarieel verleden samenlevingscontract hebben gesloten waarin zij zich wederzijds hebben verplicht bij te dragen in de kosten van levensonderhoud; of
- er sprake is van een samenlevingsverklaring waarbij is voldaan aan de voorwaarden bij ‘bepaald’ dan wel ‘onbepaald’ partnerpensioen:
- Bij een ‘bepaald partnerpensioen‘ is sprake van een gezamenlijke huishouding zolang er een door beide betrokkenen ondertekende samenlevingsverklaring is, waarin zij verklaren op hetzelfde adres te wonen en voor elkaar te zorgen. Dit wordt ook wel de ‘partnerverklaring’ genoemd.
- Bij een ‘onbepaald partnerpensioen‘ is sprake van een gezamenlijke huishouding als:
- voor het overlijden van de werknemer of ex-werknemer er een door beide betrokkenen ondertekende samenlevingsverklaring is waarin zij verklaren op hetzelfde adres te wonen en voor elkaar te zorgen; of
- er na het overlijden van de werknemer of ex-werknemer een door de partner ondertekende samenlevingsverklaring is, waarin hij/zij verklaart partner van de overledene te zijn geweest en hij/zij aannemelijk maakt ten tijde van het overlijden of, als dat er zake doet, op enig moment voor het overlijden een gezamenlijke huishouding met de overledene te hebben gevoerd.
Van het aannemelijk maken van het voeren van een gezamenlijke huishouding is in ieder geval sprake bij inschrijving op hetzelfde adres gedurende zes maanden en een van
de volgende omstandigheden:- uit hun relatie is een kind geboren of heeft erkenning plaatsgevonden van een kind van de een door de ander;
- het gezamenlijk eigendom van een huis; of
- een huurcontract op beider naam.
- Het wetsvoorstel biedt de ruimte om in gevallen waarin op basis van wat hierboven staat het partnerschap niet kan worden aangetoond, ook andere maatstaven mee te laten wegen. Bijvoorbeeld dat de nabestaande al wel partner was voor uitkeringen uit de sociale zekerheid. Of dat de partner opgenomen was in het testament. Of dat de nabestaande de begunstigde is in een overlijdensrisicoverzekering van de overledene.
In sommige gevallen pakt de bovenstaande partnerdefinitie onredelijk uit. Maar met de ruimte in de wet kunnen pensioenuitvoerders in die situaties alsnog partnerschap vaststellen. En zo nabestaandenpensioen toekennen. - Het aanmelden van een partner voor de pensioenregeling heeft tot gevolg dat, als dit nog niet bestond, fiscaal partnerschap ontstaat. Voor de belastingdienst ben je dan officieel partner. Soms maakt dat niet uit, maar soms kan dat ook ongewenst zijn.
- De partner is straks:
- De hoogte van het wezenpensioen (WzP) mag straks maximaal 20% van het pensioengevend loon zijn (met verdubbeling voor volle wezen). De hoogte wordt dus niet langer afhankelijk van de diensttijd bij de werkgever.
De eindleeftijd van het wezenpensioen wordt uiterlijk 25 jaar. Nu is dat nog 30 jaar. In veel pensioenregelingen van werkgevers kom je nu nog de eindleeftijd van 21, 27 of 30 tegen.
Dit wezenpensioen mag alleen nog worden verzekerd op risicobasis, niet meer op opbouwbasis. Deze risicopremies worden afzonderlijk betaald door de werkgever, naast de beschikbare premie die in het pensioenreglement staat beschreven als je pensioentoezegging. - De hoogte van het nabestaanden-overbruggingspensioen (NOVP) gaat omlaag.
- Nu: maximaal 8/7 van de nominale Anw- uitkering inclusief de vakantietoeslag plus het verschil in verschuldigde
premies volksverzekeringen over het partnerpensioen vóór en na de AOW-leeftijd (‘premie-compensatie’).
Die premiecompensatie komt in de nieuwe wetgeving te vervallen. - Straks dus maximaal 8/7 van de nominale Anw- uitkering inclusief de vakantietoeslag. Dus alleen nog compensatie van het ontbreken van een Anw-uitkering, omdat maar weinig mensen daar recht op hebben.
- Nu: maximaal 8/7 van de nominale Anw- uitkering inclusief de vakantietoeslag plus het verschil in verschuldigde
- Nettopensioen (pensioen over inkomen boven € 128.810 (2023)):
- Geen eerbiedigende werking voor bestaande premiestaffels.
- Dezelfde premiegrens (maximaal 30% van de pensioengrondslag) als voor het brutopensioen, maar gecorrigeerd met een ‘netto-factor’.
- Een stijgende premie blijft mogelijk voor nettopensioen.
- Bedrag ineens (ook wel genoemd: ‘10% lump-sum’):
Er komt een mogelijkheid voor het afkopen (bedrag ineens) van maximaal 10% van het pensioenkapitaal op de ingangsdatum. De besteding van het kapitaal is vrij. Zie de aparte pagina hierover: Uitleg: Afkoop bedrag 10% ineens. - ZZP’ers krijgen de mogelijkheid om zich vrijwillig aan te sluiten bij:
- een pensioenregeling in de tweede pijler die geldt voor de bedrijfstak waarin de zelfstandige werkzaamheden verricht.
- een pensioenregeling in de tweede pijler die wordt aangeboden door een algemeen pensioenfonds, verzekeraar of premie-pensioeninstelling (ppi) en die is opengesteld voor vrijwillige aansluiting door zelfstandigen.
Gekozen kan worden om de zelfstandigen te laten deelnemen aan dezelfde pensioenregeling zoals die er al is voor werknemers. Ook is het mogelijk een aparte regeling voor zelfstandigen te introduceren. - Vrijwillige voortzetting: Minister Schouten neemt de aanbeveling over, om de maximale periode van vrijwillige voortzetting bij een pensioenfonds te verlengen van tien naar vijftien jaar. Daarnaast gaat de termijn waarbinnen de voortzetting moet worden aangevraagd van negen maanden naar drie jaar.
- Het aantal werknemers dat geen pensioen opbouwt moet worden gehalveerd.
1,7 miljoen werkenden bouwen geen pensioen op, blijkt uit recent onderzoek van De Nederlandsche Bank (DNB). Dat zijn zzp’ers (94% van hen), maar ook werknemers in loondienst (13% van hen). Minister Schouten wil, samen met werkgevers en bonden, het aantal werknemers dat geen pensioen opbouwt in vijf jaar verminderen met 450.000 mensen.
